Müəllif: Gülnar Əhmədli, Banco.az
Danılmaz faktdır ki, bu gün insanların orta ömrü əvvəlki dövrlərlə müqayisədə daha uzundur. Halbuki, bu gün “100 yaşını görmək” yalnız şanslıların əldə edə biləcəyi bir fürsətdir. Buna baxmayaraq, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) hesabatları və elmi araşdırmaları göstərir ki, son vaxtlar 100 yaşdan yuxarı insanların sayında nəzərəçarpacaq dərəcədə artım müşahidə olunur. Məsələn, 1990-cı ildə planetimizdə yaşı 100-dən yuxarı olan cəmi 92 min insan yaşayırdı. 2021-ci ildə bu rəqəm təxminən 621 min olub. Bəs, uzunömürlülük yalnız genetik faktorlarla bağlıdırmı? Bəzi alimlər bu suala yox cavabı verirlər. Yaşı 100-ü ötən insanları uzun illər müşahidə edən bəzi alimlərin fikrincə, uzun ömrün sirri o qədər də gizli deyil. Çünki 100 yaşdan yuxarı demək olar ki, bütün sağlam insanlarda görünən bəzi xüsusiyyətlər var. Daha uzun yaşayan insanların ümumi xüsusiyyətləri bunlardır:
1. Yaşamaq istəyi
Bu ümumi xüsusiyyətlərdən biri fitnessdir. Mütəxəssislərin fikrincə, fitnes uzun ömür reseptində ən vacib elementlərdən biridir. Üstəlik, bu, yaşamaq istəyi ilə birləşdikdə, psixoloji cəhətdən vacib amilə çevrilir. Alimlərin sözlərinə görə, yaşı 100-dən yuxarı olan insanların demək olar ki, hamısı daha gənc şəxsiyyətə malikdirlər. Digər tərəfdən, fiziki və zehni fəaliyyətlər, yaşlarının irəliləməsinə baxmayaraq, bu insanların gündəlik rutinləri arasındadır.
2. Sosiallaşmaq istəyi
Elmi araşdırmalara görə, qaynayıb-qarmaşıq istəyi daha uzun ömür sürən insanların ortaq xüsusiyyətləri arasındadır. Araşdırmalar göstərir ki, sosiallaşmaq istəyi 100 yaşdan yuxarı insanlar arasında kifayət qədər yayğındır. Müvafiq olaraq, daha uzun ömür sürən insanların əksəriyyəti ailələri və dostları ilə yaxın münasibətdədir. Onlar ətrafdakı insanlara kömək etməyə həmişə hazırdırlar. Bununla belə, yaşı 100-dən yuxarı olan insanların əhəmiyyətli bir hissəsi ekspertlər tərəfindən ekstrovert kimi təsvir edilir.
3. Məqsədləri var
Alimlərin fikrincə, 100 yaşdan yuxarı demək olar ki, bütün sağlam insanların hər gün nail olmaq istədikləri bir məqsədi var. Həmçinin, onlar öz məqsədlərinə çatmaq üçün istəkli və qətiyyətlidirlər. Bildirirlər ki, uzun ömür sürən insanlar məsuliyyətli və çalışqan insanlardır. Bütün bunlar fədakarlığın uzunömürlü insanların ümumi xüsusiyyətləri arasında olmasına səbəb olur.
4. Dözümlülük
Elm adamları çətinliklər qarşısında dayanıqlı olmağın və bu kontekstdə yaranan təcrübələrin uzun ömürlə birbaşa əlaqəli olduğu qənaətindədirlər. Çünki dözümlülük insanlara davam etmək gücü verən ən mühüm xüsusiyyətlərdən biridir.
5. Həyata nəzarət etmək
Alimlərin müşahidələrinə görə, 100 yaşdan yuxarı insanların öz qərarlarını qəbul etmələri və həyatlarına nəzarət etmələri adi haldır. Çünki onlar qərar verməkdə müstəqildirlər və həyatlarını istədikləri kimi yaşayırlar.
6. İntellektual motivasiya
Öyrənmək istəyi, aktiv beyin və maraq 100 yaşdan yuxarı insanların ümumi xüsusiyyətləridir. Alimlər uzunmüddətli müşahidələri nəticəsində bildirirlər ki, yaşı 100-dən yuxarı olan sağlam insanlar dünyada baş verənlərlə maraqlanır və yeni şeylər öyrənməyə həvəslidirlər. Bundan əlavə, bu insanların əksəriyyəti çoxlu kitab oxuyur. Demək olar ki, hamısının öz kitabxanaları var. Bir sözlə, intellektual motivasiya daha uzun ömür sürən insanların fərqli xüsusiyyətlərindən biridir.
7. Pozitiv olmaq
Bəli, ekspertlərin fikrincə, yaşı 100-dən yuxarı olan insanların əksəriyyəti həyata müsbət baxır. Alimlər bu mövzuda çox maraqlı bir misal gətirirlər: “40 yaşdan yuxarı insanlardan 100 yaşını görmək istəyib-istəmədiklərini soruşduqda, adətən “yox” deyirlər və 100-dən yuxarı “kaş həyatda olmasaydım” deyən insana demək olar ki, rast gəlmədiklərini bildirirlər.
8. Anlayış və anlama
Uzunömürlü insanların ortaq xüsusiyyətlərinə gəlincə, diqqət çəkən başqa bir ünsür yüksək qavrama və qavrayış gücüdür. Mütəxəssislərin fikrincə, uzun ömür sürən insanların əksəriyyəti düşünmə və problem həll etmə kimi idrak qabiliyyətləri ilə seçilir. Onların davranışları, hərəkətləri və düşüncələri də bu qabiliyyətlərlə formalaşır.
Bizi sosial şəbəkələrdən izləyin!!
